CEZA HUKUKU KAYNAKLARI VE ÖZELLİKLERİ 2 EKİM 2012

Uzun bir tatil döneminden sonra okul başladı...

Ceza Hukuku nedir diye sorarsak "Suç adı verilen davranışlara uygulanacak olan yaptırımları belirleyen kurallar bütününe ceza hukuku adı verilmektedir."(1) diye cevap vermek gerekir. Ceza hukuku uygulanacak son noktadır hukuk dallarında. Ve en temelde insancıl temellere dayanmaktadır. (Masumiyet karinesi, orantılı ceza vb) 

• Ceza hukukunun temel olarak kefaret edici, önleyici ve bastırıcı fonksiyonu vardır.
• Etkilerinden biri önleyici ( caydırıcı ) olmasıdır.
• İkinci etki ise suç işleyerek kamu düzeni ve toplumsal yaşayışın kurallarını bozan kimselerin eylemlerinin karşılığı olarak kanunda yazılı olan cezalara çarptırılması sebebiyle ortaya çıkan bastırıcı, ödetici etkidir.

Bugün ki konu Ceza hukukun kaynakları;

1. Kanun
2. Uluslararası Sözleşmeler
3. Ahlak Kuralları 
4. Örf ve adetler
5. Din kuralları
6. İçtihatlar 
7. Doktrin.

          Bunlardan en önemlisi kanundur. Çünkü ceza hukukun en temel cümlesi ki ben bunu ilk derste ezberlemiştim. Kanunsuz suç olmaz. Elbette bunun sebebi suç ve cezalar belirlenip herkes tarafından bilindiği kabul edilir. Suçun ve cezanın kanunla belirlenmesi gerektiğinden ötürü, ceza hukuku kanunilik (yasaya bağlılık) temeline dayanır.

Ceza hukukunun temel kaynağı Anayasadır.  Anayasa da ceza hukukuna ilişkin bir çok hüküm vardır. Ancak en temel ve en önemli hüküm 38. Maddededir. Suç ve cezalara ilişkin esaslar başlığı altında:

-        Suçta ve cezada kanunilik ilkesi,

-        Masumiyet Karinesi,

-   Kişinin kendisini veya yakınlarını suçlayıcı beyanda bulunma ve bu yolda kanıt gösterme yasağı,

-        Kanuna aykırı delilerin kullanılamayacağı,

-        Ceza sorumluluğunun şahsiliği,

-     Sözleşmeden doğan bir yükümlülüğün yerine getirilmemesi sebebiyle kişinin özgürlüğünden mahrum bırakılamayacağı,

-        Ölüm Cezası ve müsadere cezasının verilemeyeceği,

-        İdarenin kişi hürriyetini kısıtlayıcı yaptırımlarda bulunamayacağı,

-        Uluslar arası ceza divanına taraf olmanın getirdiği yükümlülüklerden başka bir sebeple hiçbir surette vatandaşın yabancı ülkeye verilemeyeceği hususları düzenlenmiştir.

Suçta ve cezada kanunîlik ilkesi

MADDE 2. - (1) Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz.

(2) İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz.

(3) Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza içeren hükümler, kıyasa yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz.

Bu ilkeye dayanarak; 

MADDE 4. - (1) Ceza kanunlarını bilmemek mazeret sayılmaz. Herkesin kanunları bildiği kabul edilir.

Ceza hukukunun bir diğer özelliği ise şahsiliğidir.

Ceza sorumluluğunun şahsîliği

MADDE 20. - (1) Ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz.


Bunlara ek olarak söylemek istediğim şey ise örf ve adet kuralları ile ceza hukukunun bağlantısıdır. Örf ve adet kurallarının CH değiştirici kaldırıcı bir özelliği mevcut değildir.Ancak yeri geldiğinde ceza kanununda bazı maddelerin yorumlanmasına yardımcı olacaktır. Örneğin eski adıyla tedip yeni adıyla terbiye etme hakkının kullanılması ile ilgili maddede hakkın kötüye kullanılamayacağı ve sınırlı olduğu yazmaktadır. Ancak bir annenin çocuğunu terbiye ederken kullandığı yöntemin uygun olup olmayacağı veyahut ne kadar ceza verilmesi gerektiği o yörenin örf ve adetlerine bakarak yorumlanır.

Derste bir arkadaşımın sazanlama atlaması üzerine oluşan diyalogu eklemeden geçemem.

Hocanın örf ve adet kurallarının CH hukukuna etkileri nedir deyince kanunda olmayan bir durumla ilgili örf ve adetlere bakarak karar verir dedi. CH kanunsuz ne suç olur ne ceza. Hakimin takdir yetkisi belirtilen aralıktadır. Hukuk yaratma yetkisi mevcut değildir.